Stressregulatie in de diepte

Om de theorie rond stressregulatie goed te begrijpen, lichten we enkele essentiële begrippen toe. 

Herkaderen

>

Prikkelmeter en stressbrein

>

 Domeinen en stressoren

>

Stressregulatie in beeld

Herkaderen... en opnieuw... en opnieuw...

Het is aan de leerkracht om probleemgedrag te hertalen of te herkaderen als stressgedrag en op zoek te gaan naar de stressoren voor het kind. 
Het is dus belangrijk om doorheen de dag volgende vragen regelmatig te stellen:
  • Stelt een kind ‘stout’ gedrag of is dit eerder stressgedrag? Wil een kind zich niet anders gedragen of kan het zich niet anders gedragen?
  • Waarom voelt een kind zich niet zo goed?
  • Hoe kan ik de stressoren verminderen voor dit kind? 
Als je de invloed van stress achter het moeilijk gedag in de klas kan zien, dan ben je beter in staat om een time-out te nemen en na te denken wanneer een kind iets doet wat jij storend vindt, in plaats van automatisch te reageren. 

Je reactie verandert van irritatie naar nieuwsgierigheid, van straffen of instructies geven naar aandachtig luisteren. 

Zo pakken andere leraren het aan.

Kinderen krijgen vaak een stempel, die ze meenemen doorheen hun schoolcarrière. Ze gaan hun best niet meer doen, komen niet meer graag naar school…. Als ik dit herkader, op een positieve manier kijk naar de problemen erachter, dan kan ik op een hele andere manier met hen omgaan.

- zorgleraar 2de leerjaar -

Ik sta veel stil bij het reframen van mijn eigen kaders. Als je je eigen stress niet kan reframen, kan je slechts tijdelijk je stresspeil verminderen. Ik ga echt op zoek naar mijn eigen stressoren. Niet simpel, maar wel nodig!

- zorgleraar 2de leerjaar -

Te weinig slaap, eten of drinken kan al een weerslag hebben op het functioneren in de klas. Ik ga wel eens na of de basisbehoeften vervuld zijn.

- leraar 2de kleuterklas -

Probleemgedrag van kinderen (chagrijnig, onoplettend, teruggetrokken, rusteloos, agressief of humeurig gedrag) wordt vaak veroorzaakt door stressoren in de omgeving van het kind of bij het kind zelf, en is dus vaak eerder stressgedrag.

De prikkelmeter

 Elke dag ervaren we allerlei prikkels, stressoren, waardoor we energie verbruiken: stress op het werk, wat anderen van ons vinden, de hoge verwachtingen, sociale media, films en videogames, ... Gelukkig zijn er ook momenten waarbij we ons ontspannen. Je kan dit vergelijken met het gas- en stoppedaal van een auto. Bij een toenemend aantal stressoren, wordt er op het gaspedaal gedrukt en verbruik je meer energie. Bij minder stressoren wordt er op de stoppedaal gedrukt en vul je je reserves aan. Bij iemand die kalm is, draait het motortje op een stationair toerental. 

Als je chronisch aan stress onderhevig bent, bestaat de kans dat je over-of onderprikkeld wordt/blijft. Je stationair toerental komt dan ook wat hoger te liggen. De hersenfunctie verliest, net zoals een veer, zijn veerkracht. Auto's zijn uitgerust met een aantal waarschuwingssignalen op het dashboard. Mensen hebben dat niet. Zij geven wel zichtbare en minder zichtbare signalen: te emotionele reacties, een chronisch geprikkeld iemand, agressief gedrag, problemen met aandacht, ... allemaal signalen dat het motortje te hard loopt. 
© Shanker (2016)

Het stressbrein

Onder stress staan vernauwt je bandbreedte. Het emotionele en rationele brein spelen hierbij een cruciale rol. Een beetje stress kan zorgen voor een verhoogde alertheid, maar het positieve effect valt weg zodra de stress te lang aanhoudt of te intens is. Op dat moment is ons rationele brein minder of zelfs niet toegankelijk. Woorden zoeken en uitspreken, redeneringen opbouwen, zich verplaatsen in de ander, relativeren, … lukken dan minder goed of niet. Langdurige of bovenmatige stress heeft dus een impact op leren en op (sociaal) gedrag.

5 domeinen en stressoren

Stressoren zijn er in heel wat variaties, vormen en intensiteiten. Ze kunnen ondergebracht worden in 5 basisdomeinen. Deze domeinen kunnen elkaar in evenwicht houden en uit evenwicht brengen. De stressoren kunnen dus onderling een invloed hebben op elkaar. De veelheid of intensiteit van stressoren heeft een belangrijke impact op ons gedrag. Het is dus belangrijk om als leerkracht voldoende achter het gedrag van de leerlingen te kijken.


Lees verder >